23 sty 2025

Z cyklu: cudze chwalicie.

Od dzieciństwa wiedziałam,  że na kirkut/kierkut- różnie mówiono- się nie chodzi, bo to stary cmentarz żydowski a nie miejsce zabaw dla dzieci. Ale... jak to dzieciaki, chodziliśmy, ja też. Tam był najpiękniejszy żółciutki piasek, ładniejszy niż na plaży. No i ta zakazana wyprawa, szczególnie dla dzieci pociągająca... Często tam nie chodziliśmy, bo w gruncie rzeczy był tam tylko pusty piaszczysty plac i urwista, dość niebezpieczna skarpa blisko wody. I było jak było, lata całe... Kilka lat temu usłyszałam o projekcie odtworzenia cmentarza, ale do tej pory nie odwiedzałam tego miejsca. Aż do wczoraj.

I powiem, że jestem pełna szacunku i uznania dla tych, którzy doprowadzili do sfinalizowania projektu, i że zrobili to pięknie.


Trudno powiedzieć, że to odrestaurowany cmentarz żydowski, to raczej miejsce pamięci stworzone  z ocalałych macew nagrobnych.

Powiedziałabym, że całość to jakby trzy elementy: wielka kamienna płyta,  aleja z całymi, bądź mało uszkodzonymi płytami nagrobnymi i wreszcie pole pozostałych macew, także niewielkich ocalałych ich części.

Zapraszam do spaceru po tym swoistym parku pamięci. Przyznam, że na mnie zrobił ogromne wrażenie.


 










Jesienna /mimo zimy/ pogoda dopełniała  nastrój zadumy. Na pewno się tam jeszcze wybiorę wiosną, może latem...

33 komentarze:

  1. Przepięknie odrestaurowane, ładnie poustawiane tablice, czysto.No cóż, zakazany owoc lepiej smakuje i mnie nosiło do różnych miejsc zakazanych, chyba takie prawo wieku.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Pomyślałam, że można byłoby dosadzić kilka drzew, ale może się czepiam. A dziecięce wędrówki? Chyba każdy przez to przechodził- takie prawo wieku, jak to trafnie określiłaś.

      Usuń
  2. Rzeczywiście niesamowity, tylko żeby jakieś oszołomy nie zniszczyły.....
    Piekne miejsce na spacer, szkoda że dalej ode mnie.
    Ja chodziłam na cmentarz zrywać fiołki wiosna, potem się mama dowiedziała i mnie ochrzaniła, bo to daleko przez pola, a miałam 7 latek.

    OdpowiedzUsuń
  3. Mam nadzieję, że do tego nie dojdzie. Miejsce jest oddalone od centrum miasteczka i jakby schowane . Trzeba by się tam specjalnie wybrać. Chyba jest bezpieczne.
    Pracujesz teraz nad jakimś rękodziełem?…

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tak, robię na drutach kolejny pulower, zawsze zaczynam w zimie, latem kończę, i następnej zimy zaczynam następny :) grube swetry są u mnie koniecznością, pomimo łagodnych zim.
      Mój Park Maszyn do szycia stoi teraz nieczynny, bo w zimie temperatura w domu nie przekracza 17°, i paluszki by mi zamarzły :))) Obudzę się wiosną, wtedy dzielę czas między szycie i ogrodek.

      Usuń
    2. Pokażesz na swoim blogu?

      Usuń
  4. Tak, ja tez podziwiam!
    U nas powstał podobny, ale największe wrażenie zrobił na mnie cmentarz w Kazimierzu nad Wisłą!

    OdpowiedzUsuń
  5. Byłam w Kazimierzu, ale na cmentarzu - nie. Masz może stamtąd jakieś zdjęcia?
    Na mnie ogromne wrażenie robią leśne cmentarze / Zakopane, Augustów…/.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Pisałam o Kazimierzu, ale o cmentarzu chyba nie. Musze to nadrobić.
      jotka

      Usuń
  6. Z przyjemnością poczytam i obejrzę.

    OdpowiedzUsuń
  7. Bardzo ładnie zakomponowane miejsce. Tak prosto, elegancko i czytelnie. Ładne miejsce do spacerów. Cmentarze żydowskie jeszcze ciągle są w Polsce zaniedbane, ale powoli się to zmienia. Ale dodam, że tak samo było z cmentarzami ewangelickimi ( jako niemieckimi) na Śląsku. Mnóstwo ich zniszczono, zaorano, zrobiono w te miejsce parki tak, jak na żydowskich.

    OdpowiedzUsuń
  8. Straszne czasy tworzą strasznych ludzi. I wtedy nawet zmarłych nie zostawiają w spokoju. Dobrze, że to się zmienia, że przychodzi jakaś refleksja i próbuje się zło naprawić choć tyle, na ile to możliwe.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Mnie najbardziej denerwuje fałszowanie historii danych obiektów. np. wmawianie ludziom, że kościoły, które obecnie są katolickie, zawsze były katolickimi. Ukrywa się historię miejsc, nie mówi, ze parki powstały na cmentarzach, "niewygodnych" katolikom. Na wschodzie ukrywa się historię i fałszuje w stosunku do prawosławnych oraz unitów. To mnie wkurza, co komu przeszkadza powiedzieć, jak było? Było, minęło, teraz trzeba zadbać o pamięć, stawiając choćby symboliczną tablicę informacyjną, co tu kiedyś było.

      Usuń
    2. Absolutnie się zgadzam. Prawda powinna być obiektywna, tak jak było rzeczywiście. Każde zakłamanie długo odbija się czkawką. I wcale na dobre krajom nie wychodzi a wręcz przeciwnie.

      Usuń
  9. No nie ma mojego komentarza, pięknie odrestaurowany cmentarz, zakazany owoc lepiej smakuje, też łaziłam pomimo zakazu rodziców.

    OdpowiedzUsuń
  10. Dobrze, że dałaś znać. Już przywróciłam. Niezbyt często zaglądam do spamu, więc nie zawsze wychwycę. Przepraszam.

    OdpowiedzUsuń
  11. Wspaniały kirkut. Ale nie znalazłam informacji gdzie on się znajduje. Ja od lat jestem pod wrażeniem kirkutu w Kazimierzu Dolnym. To taka wysoka Ściana Płaczu zrobiona w 1975 roku z macew częściowo zniszczonych i porozrzucanych kiedyś w lesie na jednym ze wzgórz kazimierskich. Pamiętam ten las po którym chodziłam jeszcze jako nastolatka... a wtedy jeszcze nie wiedziałam co to za tablice...o które się potykaliśmy...

    OdpowiedzUsuń
  12. Chyba o tym cmentarzu wspomniała także Jotka. Obiecała napisać o tym notkę. Też wspomniała o ogromnym wrażeniu.

    OdpowiedzUsuń
  13. Bardzo zadbany kirkut, wspaniała idea, dopóki go. nie zniszczą jakieś oszołomy. Każdemu narodowi i każdy z osobna należy się szacunek. Jeśli my będziemy szanować, to nas też szanować będą...

    OdpowiedzUsuń
  14. Otóż to! Podsumowujące ostatnie zdanie do zapamiętania na zawsze!

    OdpowiedzUsuń
  15. Ciekawe miejsce , ale nie napisałaś gdzie się znajduje. Oby nie padło ofiarą wandali. Pozdrawiam serdecznie

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. BBM: Stokrotka zapytała o to samo. To niewielkie miasteczko pod Warszawą. nie sądziłam, aby nazwa była dla kogoś istotna, ale jeśli rzeczywiście tak jest- daj znać.

      Usuń

  16. Zydowski cmentarz w mojej wsi przez lata był zaniedbany, zarosniety i - wstyd powiedzieć - zasmiecany przez mieszkańców okolicznych domów. Na szczęście kilka lat temu został odrestaurowany i otoczony opieką.
    https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Cmentarz_%C5%BCydowski_w_Wi%C5%84sku

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To dobrze wiedzieć, że zło z przeszłości jakoś jest jednak naprawiane. Nie całkowicie, bo to już niemożliwe, ale choć częściowo- to już coś...
      Zajrzałam na podany przez Ciebie adres. Szkoda, że nie było zdjęcia...

      Usuń
  17. Czasami dziesiątki lat musi upłynąć by ludzie zaczęli się przyzwoicie zachowywać!
    Głośno krzyczą o wartościach o szacunku dla zmarłych domagając się pogrzebów cmentarzy upamietnienia a mając pod nosem, widząc dzień w dzień stan nekropolii wreszcie ruszyli po rozum do głowy. Uporzadkowali I jak pięknie Do czasu az nasze rodzimego chowu bydlaki zwące sie prawdziwymi katolikam i jeszcze prawdziwszymi Polakami zechcą na nim wyładowac swoje niechęcie No coz taka gmina.
    A tu "poza trybem"
    A tak miedzy nami czytajac sensacje na temat gospodarzenia Nawrockiego majatkiem muzeum II W Sw, ktore prowadził.Pytam forum zlozone w wiekszosci z pań Czy i Wam to wpadlo do głowy?
    Ja myślę ,ze dużo do powiedzenia ma tu zona "Nowogrodzkiego"
    Jeśli chłop ucieka z domu na przeszło 200 dni i spędza tam noce i to w odległości kilku km od swojej chaty
    To powiedzcie Panie Co tu jest grane ?
    Niezłe balangi musiały w tym muzeum się odbywać o ktorych dobrze wiedzą portierzy a i pewno zapisał zamontowany tam monitoring.
    Moim zdanie drodzy zurnalisci idzcie do jego zony spytajcie a ona da mu już popalić !
    Chyba ze chce bardzo zostać I Damą, to przełknie To zmilczy!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Myślę, że groby jako takie zawsze powinny podlegać ochronie, także pamięci /dobrej czy złej/, bo ci ludzie nikomu już nie zagrażają i należy im się spokój.
      A Nawrocki? Nie interesuje mnie jego sytuacja rodzinna, nie podoba mi się facet, ale im gorszy typ, tym bardziej prawdopodobny awans ze strony kaczora.Sam jest nieciekawą postacią i takimi osobami się otacza- łatwiej ich trzymać za dziób!

      Usuń
    2. Pal sześć jego sytuacje rodzinną, ale to ze "wynajmował?" zajmował i nie płacił, nawet ze zniżką, już interesuje Typowy pisowiec bo "mnie się należy" Państwowe traktuje jak własne i korzystam z przywilejów bo mogę.
      I to jest naganne
      No i jeszcze jedno, jakoś tak wolałby aby już kolejny nie robił mi burdelu z Belwederu,a kolejne ustalenia o tym świadczą,ze tak może być!

      Usuń
    3. 100% racji. Cały pis to jedno wielkie bagno i zgnilizna, i im dokładniej się je wyczyści tym lepiej dla nas wszystkich, także tych którzy cały czas jeszcze zamykają oczy na zło!

      Usuń
  18. aż 200 dni w jednym roku ? I to za free ?
    Niezły dobrodziej ...znaczy się zlodziej .

    OdpowiedzUsuń
  19. Pewnie to nie jedyna taka afera. Polska aż się ugina pod ich ciężarem!

    OdpowiedzUsuń
  20. Pamięć należy się wszystkim, którzy odeszli. Jaka? Na jaką zasłużyli.
    Zdelegalizować oczywiście!

    OdpowiedzUsuń
  21. I w jednym, i w drugim- pełna zgoda!

    OdpowiedzUsuń